روز ملی شدن صنعت نفت ایران

گاه تاریخ آن اندازه تاریک است که جزئی از آن تاریخ بودن چیزی جز روسیاهی و بدنامی برای انسان ندارد، در عوض گاه به اندازه ای روشن و افتخار آمیز است که آدمی سعی می کند بین خود و آن تاریخ به لطایف الحیلی ربط ایجاد کند.

در این مقال برآنیم تا یک نقطه عطف مهم تاریخی از کشورمان را که تاریخچه ای حوادث سیاه و سفید را از خود بر جای گذاشته مورد بررسی قرار دهیم و با نگاهی دوباره به آن، روح آزادی خفتة در آن را ارج نهیم



مجلس شانزدهم از ویژگی خاصی درتاریخ تحولات برخوردار است. دراین مجلس فراکسیون اقلیت به رهبری مصدق شکل گرفت و فرصت مناسبی یافت برای اینکه خواسته دیرین خود را از سیستم حاکم استعماری مطالبه کند.


آیت الله کاشانی در مجلس شانزدهم به عنوان نماینده مردم تهران انتخاب و به همراه دکتر مصدق که رهبری جبهه ملی را به عهده داشت به پشتیبانی اجتماعات مردمی و مطبوعات به همراه گروه کثیری از آیات عظام ازنهضت نفت «ضمنی ولی آشکارا» حمایت می کرد و به علمای تهران نامه نوشت که نباید با این حرکت مخالفت کنند..

طبیعتا حرکتی به این بزرگی؛ در مسیر به ثمر نشستن، مستلزم پرداخت هزینه های گزافی است. مقابله با فشارهای سیاسی و نظامی؛ توجیه جامعه بین الملل؛ اقناع،چانه زنی و نهایتا از میان برداشتن مخالفین این جریان و... از هزینه هایی است که در راه ملی شدن صنعت نفت پرداخته شد. رزم آرا، نخست وزیر ، با تاکید فراوان بر غیر عملی خواندن این کار و ترساندن مردم از عواقب این کار، با توجه به موقعیت ویژه اش به بزرگترین و مهمترین مانع داخلی خواست ملی مبدل گشت. وی پس از آنکه در کمیسیون نفت مجلس بر غیر عملی بودن این این کار تاکید داشت، پس از سه روزدر مسجد شاه ، به ضرب گلولة خلیل طهماسبی عضو «فداییان اسلام » به قتل رسید..




ترور رزم آرا اثر خود را فورا بر جای گذاشت. به گونه ای که فردای آن، روز
۱۷ اسفند ۱۳۲۹ کمیسیون نفت پیشنهاد ملی کردن صنعت نفت را تصویب و اعلام کرد و در روز ۲۴ اسفند ۱۳۲۹، در پی تظاهرات عظیم مردم در خیابانها، مجلس شورای ملی به اتفاق آرا، اصل ملی شدن صنعت نفت را تصویب کرد. مجلس سنا نیز در ۲۹ اسفند ـ به اتفاق آرا ـ اصل مذکور را تأیید نمود و باعث شد این روز نام خود را به عنوان روز ملی شدن صنعت نفت در تقویم تاریخ سیاسی ایران ثبت کند.
پس از این واقعه از طرف دربار به پیشنهاد نخست وزیری به مصدق داده می شود که وی به شرط تصویب قانون طرح اجرای ملی شدن صنعت نفت آن را می پذیرد .


در شهریور ماه ، شرکت نفت تکنسینهای خود را خارج و تأسیسات نفتی را تعطیل کرد، دولت انگلیس هم نیروی دریایی خود را در خلیج فارس تقویت و علیه ایران به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرد. شکایت انگلیس به شورای امنیت ، فرصت مغتنمی بود تا از ایران در یک مجمع جهانی دفاع شود و تبلیغات انگلیسیها خنثی گردد. «مصدق ، در مهر ماه ، برای اقامة دعوا در شورای امنیت به نیویورک رفت ، برای دستیابی به کمک مالی بانک جهانی به تلاش ناموفقی دست زد و با متهم کردن انگلیس به مداخله در سیاست داخلی ایران ، همة کنسولگریهای این کشور را تعطیل کرد.

انتخابات مجلس هفدهم در راه بود و همة نیروهای سیاسی غنیمت می طلبیدند. به رغم همة محدودیتها و زمینه ها و ریشه های تقلّب و اعمال نفوذ، انتخابات به نحوی برگزار شد که همة نیروها در مجلس نماینده داشتند.

نتیجه انتخابات دوره هفدهم برخلاف انتظار دکتر مصدق بود.

مصدق از مجلس تقاضای شش ماه اختیارات تام کرد و از شاه خواست که «وزارت جنگ » را ـ با همة اختیارات ـ به وی بسپارد; شاه نپذیرفت و مصدق «روز
۲۵ تیر بدون اطلاع دوستان ، همکاران ، مشاوران یا وزیران کابینه استعفا کرد...» و حتی «برای مردم یک پیام رادیویی نفرستاد

در
۲۶ تیر ۱۳۳۱ مجلس در غیاب نمایندگان عضو «جبهة ملی »، به نخست وزیری احمد قوام (قوام السلطنه ) رأی تمایل داد و شاه نیز فرمان نخست وزیری او را صادر کرد. قوام پس از دریافت فرمان ، اعلامیة شدیداللّحن و تندی صادر کرد .

روز
۲۶ تیر، اعلامیه شدیداللحن و قاطع آیت الله کاشانی خطاب به ملت در مخالفت با قوام و حمایت از دولت دکتر مصدق انتشار یافت .

روز
۲۸ تیر قوام «برای اعاده امنیت » از شاه تقاضای اختیارات فوق العاده کرد، ولی در واقع اشرف و علیرضا ـ خواهر و برادر شاه ـ «عملاً زمام قدرت نظامی و انتظامی کشور را در اختیار گرفته بودند و با فرامینی که صادر می کردند، سرکوبی مردم را از نیروهای انتظامی خواستار بودند».از اولین ساعات بامداد ۳۰ تیر ۱۳۳۱ تهران در محاصرة نیروهای نظامی و انتظامی و تانکها و زرهپوشها قرار گرفت ولی مردم بی محابا به حرکت درآمدند. اصناف و بازاریان ، کارگاهها، مغازه ها و حجره های خود را از روز پیش بستند و از صبح ۳۰ تیر به همراه دیگر مردم ، از بازار به سوی مجلس به راه افتادند. کارمندان دولت ، کارکنان راه آهن و رانندگان وسایل نقلیة عمومی دست از کار کشیده به تظاهرکنندگان پیوستند. دانشجویان دانشگاه تهران و دانش آموزان کلیة مدارس نیز به صف مردم درآمدند و مقاومت هر زمان بیشتر اوج می گرفت . همة نیروها به قیام پیوسته بودند

نبرد نیروهای شاه با مردم ، در نیمه راه مجلس ، قریب پنج ساعت به طول انجامید.

قوام استعفا کرد و گریخت . شاه هم ، زیر فشار قیام مردم ، مجدداً فرمان نخست وزیری دکتر مصدق را صادر کرد. طرفداران قوام خانه نشین شدند و مردم پیروزی قیام
۳۰ تیر را جشن گرفتند. در شب ۳۱ تیر ماه خبر اعلام رأی دیوان داوری لاهه مبنی بر عدم صلاحیت آن دادگاه در رسیدگی به شکایت دولت بریتانیا راجع به مسئلة نفت به تهران رسید و این رأی ، که حقّانیت مردم ایران را در مبارزه با استعمار به ثبوت می رساند، پیروزی مردم را تکمیل و محبوبیت مصدق را به اوج خود رساند و سبب شد دوباره حکم نخست وزیری ایشان توسط شاه صادر شود
مصدق مجلس هفدهم را منحل کردو  برای مشروع ساختن این انحلال ,خواستار برگزاری همه پرسی ملی شد. زیرا به نظر او در چنین مواردی تنها مردم حق قضاوت داشتند... چون قوانین برای مردم است و نه بر عکس ، آنها می توانند در مورد قانون اظهارنظر کنند و در صورت تمایل آن را تغییر دهند...... اشرافی آزادیخواهی که در گذشته روی سخنش اغلب با طبقه متوسط بود، اکنون به طبقات پائین متوسل می شد.

.
دستاوردهای فکری جنبش ملی شدن صنعت نفت و اندیشهٔ آزادیخواهی و عدالت اجتماعی در تحولات اجتماعی ایران ماندگار شدو 29 اسفند 1329 به عنوان روز ملی شدن صنعت نفت ایران نام گرفت .

یه سوال

هيچ وقت از خودمون پرسيديم قيمت يه روز زندگى چنده؟

ما که قيمت همه چيزو با پول ميسنجيم تا حالا شده از خدا بپرسيم:

قيمت يه دست سالم چنده؟

يه چشم بى عيب چقدر مى ارزه؟

چقدر بايد بابت اشرف مخلوقات بودنمون پرداخت کنيم؟

قيمت يه سلامتى فابريک چقدره؟

و خيلى سوال ها مثل اين....

چيه...؟

خيلى جالبه نه؟

اگه يه روزى فهميديم قيمت يه ليتر بارون چنده؟قيمت يه ساعت روشنايى خورشيد چنده؟

چقدر بايد بابت مکالمه رايگان با خدا پول پرداخت کنيم؟

يا اينکه چقدر بديم تا بى منت نفسمون رو،با طراوت طبيعت پر کنيم....

تموم قشنگى هاى دنيا مال ما،مجانى مجانى،مفت مفت

خدايا به تمام نعمتهايت هزار بار شكر. 

لحظه هاتون عاشقونه و زندگيتون

سرشار باشه از

عطرِ خدا

مقالات دیگر...

وعده ما هر جمعه راس ساعت هفت صبح ضلع جنوبی پل آذر مقابل فرهنگسرای فرشچیان. برای شرکت در برنامه‌های رکابزنی تفریحی انجمن نیازی نیست که یک دوچرخه‌سوار حرفه‌ای باشید، کافیست تا در موعد مقرر با دوچرخه در محل حضور پیدا کنید. منتظر دیدار شما در جمعه این هفته هستیم.

آخرين جمعه هر ماه صرف صبحانه در كنار همركابان