اخلاق، پدیده ای فردی فرهنگی اجتماعی
«اخلاق مفهومی است که در متن روابط اجتماعی خاص معنا پیدا می کند و قابل نقد و بررسی می شود. اخلاق، به تعبیری پدیده ای فردی و فرهنگی است. بر این اساس، در هر جامعه ای بر مبنای ارزش های تاریخی و برخی باورها و سنت های موروثی، بعضی رفتارها و کارها نیک به حساب می آیند و برخی دیگر نادرست و زشت. مثلا در جامعه ای گیاه خوار، خوردن گوشت حیوانات کاری غیر اخلاقی است و در جامعه ای دیگر، نوشیدن شراب. با این اوصاف، رعایت یا عدم رعایت «اخلاق» در چارچوب تعریف فرهنگی و ارزشی اش، مسئله ای است که در حوزه وجدان فردی قرار می گیرد. در یک جامعه چند فرهنگی، ممکن است میان افراد آن جامعه باورها و رفتارهای خاصی را اخلاقی یا غیر اخلاقی تعریف کنند، اما نکته اصلی این است که در جامعه ای دموکراتیک، به این حوزه اخلاق شخصی احترام می گذارند و همه افراد آزاد هستند به گونه ای که خود می دانند، باورها و رفتارهای اخلاقی فرهنگشان را رعایت کنند یا از آن فاصله بگیرند. معنی دیگری نیز برای اخلاق متصور است: ethics که شاید در فارسی بتوان آن را اخلاق اجتماعی خواند. اخلاق اجتماعی باورها و کردارهایی است که شهروندان جامعه از نهادهای اجتماعی (مدنی) و سیاسی و فرهنگی ک با آن در ارتباط اند، فرا می گیرند. باورهایی که تأثیر بسیار مهمی بر روابط میان افراد جامعه و نهادهای آن می گذارند. به سخن دیگر، اخلاق اجتماعی در حالت مثبت، امکان زیستن در جامعه ای نیک و دموکراتیک را ممکن می سازد. همچنان که در شرایط فساد، اخلاق اجتماعی به استبداد و فساد سیاسی و فرهنگی متمایل می شود. اخلاق به معنی اجتماعی، در حوزه عمومی جامعه و در پیوند نزدیک با دموکراسی قرار دارد. اگر در جامعه، حوزه عمومی از شفافیت و قانون گرایی برخوردار باشد و رهبران و سیاستمداران آن جامعه در معرض داوری عموم قرار داشته باشند_از طریق رای دادن و انتخابات و مطبوعات و کلا نقد آزادانه شهروندان_ آنگاه گرایش به سوی رعایت منابع عمومی و نیک باوری و راستی، در رفتار آن هایی که در قدرت قرار دارند، بیش تر می شود و نظامی دموکراتیک و اخلافی تر در حوزه سیاسی تحقق می یابد. حال، اگر آرزو داریم که سیاستمداران ما راستگو و نیک کردار باشند، باید به تقویت و توسعه نهادهای عمومی جامعه همت گماریم و کاری کنیم که بستر کلی جامعه، امکان توسعه اخلاقی و سیاسی و اجتماعی را برای ما فراهم کند.»
منبع: میرسپاسی، علی (۱۳۸۸) اخلاق در حوزه عمومی؛ تأملاتی در باب ارزش ها و نهادهای دموکراتیک، تهران: نشر ثالث