به نام خدا

با سلام و وقت بخير خدمت دوستداران علم ستاره شناسي،

هفته اي را كه گذرانديم برابر بود با بيستمين سالگرد آغاز به كار مركز آموزش نجوم اديب اصفهان و به همين مناسبت ديار نصف جهان ميزبان مهمان ويژه اي بود، آقاي "الكساندر لازوتكين" فضانورد روسي كه به اين مراسم دعوت شده بود، در ادامه با ايشان بيشتر آشنا مي شويم:

الکساندر لازوتکین متولد 30 اکتبر 1957/ 8 آبان 1336 در مسکو است. وی دوره مهندسی مکانیک (گرایش مکانیک تجهیزات پروازی) را در پژوهشکده حمل و نقل هوایی مسکو گذراند و سال 1981 فارغ‌التحصیل شد. مدتی در همان پژوهشکده کار کرد تا این که در مجتمع تولیدات فضایی انرگیا استخدام شد.

در آنجا ضمن کار به عنوان مهندس طراح و سازنده سامانه‌های فضایی به فضانوردان، طرز کار کردن با دستگاه‌ها را آموزش می‌داد. او از 1992 در مرکز آموزش فضانوردان به عنوان نامزد فضانوردی مشغول تحصیل شد. آنقدر خوش اقبال بود که بعد از پایان دوران آموزشی و دریافت مدرک، سال‌های زیادی در انتظار نماند تا بتواند در فوریه 1997 به عنوان مهندس پرواز سفینه فضایی سایوز تی.ام ـ 25 به همراهی واسیلی تسیبلیف و رینولد اوالد راهی مجتمع مداری میر شود. در آن زمان، گروه قبلی فضانوردان شامل الکساندر کالری، والری کورزون و جری لنینجر (فضانورد آمریکایی) در ایستگاه میر فعالیت داشتند. کالری، کورزون و اوالد نزدیک 20 روز بعد به زمین برگشتند. لنینجر هم مدتی بعد جایش را به یک فضانورد آمریکایی دیگر به اسم فوآل داد،‌ اما سفر لازوتکین و تسیبلیف حدود 185 شبانه روز طول کشید. سال 2005 در حالی که در آمریکا مشغول آموزش برای سفر فضایی دومش بود پزشکان متوجه شدند مشکل سلامت دارد و او را از پرواز به فضا منع کردند. وی پس از آن در سمت‌های مختلف ازجمله مدیریت موزه یادمان فضایی مسکو فعالیت داشت و امروز هم در موسسه زوزدا (سازنده تجهیزات فضایی مانند لباس و وسایل ایمنی فضانوردان) مشغول کار است.(نويسنده: سيروس برزو/روزنامه جام جم)

مراسم با اجراي سرود ملي كشورمان و كشور روسيه آغاز شد، سپس تعدادي از بنيانگذران مركز نجوم از چگونگي شكل گيري و فعاليت هاي اين مركز در اين مدت صحبت كردند، در قسمت بعدي برنامه نوبت مهمان مراسم بود، آقاي لازوتكين كه لباس فضانوردي بر تن داشت ضمن معرفي خود و فعاليت هاي فضايي كه داشته در مورد لباس فضانوردي و امكانات آن و همچنين نقش حياتي آن براي يك فضانورد توضيحاتي داد. بخش بعدي پرسش و پاسخ بود كه حاضران سئوالات خود را به صورت كتبي مطرح كردند و آقاي لازوتكين به آن ها پاسخ داد، وي در پاسخ به سئوالي در مورد چگونگي شستشوي بدن در سفر فضایی خود كه حدود 185 روز طول كشيد گفت: تنها با مقدار يك ليوان آب و در شرايط بي وزني و بدون جاذبه كه آب به صورت قطره اي از ظرف خود خارج ميشده تمام بدن خود را شسته! البته آبي كه ايشان بدن خود را با آن شسته حاوي مواد شوينده نيز بوده. همچنين ايشان ماجراي آتش سوزي در ايستگاه فضايي مير و برخورد سفينه تداركاتي با اين ايستگاه را كه در مدت حضورش در ايستگاه رخ داده بود را شرح داد. در پايان مراسم به ايشان و تعدادي از مسئولين و بنيانگذاران مركز نجوم ادیب هدايايي به رسم يادبود اهداء شد.

در اینجا قسمتی از مصاحبه مجله نجوم با آقای لازوتکین قبل از سفر به ایران در شرح حوادثی که در ایستگاه فضایی میر برای ایشان روی داده است را آورده ام که خالی از لطف نیست:

آقای لازوتکین، گفت‌وگو را با مرور سفر پرماجرای شما با سایوز تی.ام ـ 25 شروع می‌کنیم؛ پروازی که عادی نبود و در زمان خودش سر و صدای زیادی در رسانه‌ها به پا کرد. درباره حوادث آن سفر برایمان بگویید.
ناو ما 11 فوریه 1997 (23 بهمن 1375) به مجتمع مداری میر متصل شد و 12 روز بعد یک آتش‌سوزی در ایستگاه رخ داد. ما بلافاصله وارد عمل شدیم و توانستیم آن را خاموش کنیم. البته مدتی مجبور بودیم ماسک بزنیم تا دود و عوارض دیگر این آتش‌سوزی کاملا از بین برود.

حادثه دیگری که در جریان سفرم اتفاق افتاد، تصادف ناو باربری پروگرس بود که سابقه قبلی نداشت. شما می‌دانید که سال‌هاست، تدارکات ایستگاه‌های فضایی را ناو‌های باربری بدون سرنشین پروگرس انجام می‌دهند. در دوره اقامت ما هم چند سفینه پروگرس برای ما آب، غذا و تجهیزات ضروری دیگر می‌آورد. در چارچوب یک آزمایش قرار بود، پروگرس ام ـ 34 توسط واسیلی تسیبلیف فرمانده گروه ما از مجتمع میر جدا و مجددا به آن متصل شود. ناو پروگرس، 24 ژوئن 1997 (سوم تیر 1376) از مجتمع مداری میر جدا شد و طبق برنامه باید روز بعد اتصال مجدد صورت می‌گرفت، اما زمان اتصال، ناو از فرمان تسیبلیف سرپیچی کرد و در مسیری نامعلوم حرکتش را ادامه داد که ناگهان صدای وحشتناکی شنیدیم و فشار هوا شروع به کم شدن کرد. ما بلافاصله عکس‌العمل نشان دادیم. مشخص شد که بخشی از مجتمع مداری میر به نام اسپکتر صدمه‌دیده است. پروگرس به واحد اسپکتر و باتری‌های خورشیدی آن برخورد کرده بود. مرکز هدایت پرواز به ما دستور داد برای بازگشت اضطراری آماده شویم، اما بعدا و پس از بررسی جوانب مختلف حادثه، اعلام کرد خطری ما را تهدید نمی‌کند و می‌توانیم به کارمان ادامه دهیم. من و تسیبلیف تا 14 آگوست (23 مرداد) در مجتمع مداری میر فعالیت داشتیم و در این روز به زمین برگشتیم و در قزاقستان فرود آمدیم.

تازه های نجومی

• ·بعد از گذشت صد سال تئوری اینشتین اثبات شد: امواج گرانشی سیاهچاله ها وجود دارند.

دقیقا صد سال قبل آلبرت اینشتین وجود امواج گرانشی را بر اساس تئوری نسبیت عام خود پیش‌بینی کرده بود اما حالا در یک کشف بسیار مهم دانشمندان موفق به اثبات نظریه اینشتین شده‌اند.

بی‌بی‌سی در خبری فوری از کشف این امواج گرانشی توسط فیزیکدانان آزمایشگاه لایگو خبر داد. دیوید ریتز،مدیررصدخانه‌ تداخل‌سنج لیزری موج گرانشی مشهورلایگو در نشستی خبری به خبرنگاران گفت: ما امواج گرانشی را رصد کرده‌ایم. ما موفق شدیم.

یک قرن پیش، آلبرت اینشتین نظریه خود در مورد وجود این امواج را مطرح کرده بود، موجهای کوچکی در فضا و زمان که با سرعت نور جهان را می پیمایند. دانشمندان تاکنون فقط به شواهد غیرمستقیمی مبنی بر وجود این امواج دست یافته بودند. اما این کشف نقطه عطفی در پژوهشهای علمی محسوب می شود، و راه تازه ای برای رازگشایی از معماهای فضایی مانند سیاه چاله ها و ستاره های نوترونی باز می کند.

وجود امواج گرانشی نخستین بار بر اساس معادلات آلبرت انیشتین و نظریه نسبیت او پیش‌بینی شده بود. به این معنی که وقتی اجرام فوق‌العاده پرجرم حرکتی شتاب‌دار را در فضا و زمان انجام می‌دهند باعث به وجود موج‌هایی در بافت فضا-زمان می‌شوند. امواجی که از اجرام سبک‌تر تولید می‌شوند به‌سرعت محو می‌شوند اما اجرامی چون سیاهچاله‌ها و ستاره‌های نوترونی ممکن است امواجی آن‌چنان قدرتمند را ایجاد کنند که بتوان حتی از روی زمین نشانه‌های آن را رصد کرد.

آزمایشگاه لایگو بر مبنای استفاده از تداخل سنجی لیزری بناشده است به این معنی که دو پرتو لیزری در ساختاری عمود بر هم هر یک به طول 4 کیلومتر به‌طور دائم اندازه‌گیری می‌شود. اگر موجی گرانشی از زمین عبور کند فضا زمان و درنتیجه زمین و ابزارهای روی آن را به مقدار اندکی تغییر می‌دهد. درنتیجه دانشمندان می‌توانند تغییر طول این لیزرها را که عمود بر هم قرار دارند اندازه‌گیری کرده و وجود عاملی مانند موج گرانشی را کشف کنند.

این تغییر طول فوق‌العاده کوچک و در حد چند هزار برابر کوچک‌تر از هسته‌اتم است اما بااین‌وجود ابزارهای دقیق لایگو توانسته است این تغییر را ثبت کنند.

این نخستین باری در تاریخ است که وجود این امواج به‌صورت عملی و مستقیم تائید و شناسایی شده است.

تقریبا ۷۰ سال پیش، بمب اتمی مشهور روی شهر ناکازاکی ژاپن انداخته شد و هزاران نفر را کشت. پلوتونیوم موجود در این بمب، در رآکتوری واقع در مرکز «هنفورد» (Hanford) شهر واشنگتن ساخته شد. ولی حالا کاربری این مرکز تغییر کرده و آن‌جا محلی برای پیشبرد یکی از بزرگترین پروژه‌های دنیای فیزیک شده است. مرکز هنفورد، خانه‌ی یکی از حساس‌ترین ابزارهای علمی ساخت بشر است. دانشمندان امیدوارند به کمک این ماشین، بتوانند صدای امواج مرموز گرانشی را از دوردست‌های عالم بشنوند.

پژوهشگران اخیرا توانسته‌اند «رصدخانه‌ تداخل‌سنج لیزری موج گرانشی» یا به اختصار «لایگو» (LIGO) که در مرکز هنفورد واشنگتن قرار دارد را به لیزرهای جدید و قدرتمند، آینه‌های فوق پایدار و ابرکامپیوترهای بسیار ‌سریع مجهز کنند.(خبر آنلاین)

• · فیروز نادری با 36 سال سابقه با ناسا خداحافظی کرد.

فیروز نادری، دانشمند ایرانی و مدیر بخش «اکتشافات منظومه شمسی» اداره ملی هوانوردی و فضایی امریکا (ناسا) اعلام کرد در پایان ماه جاری میلادی (10 اسفند) بعد از ۳۶ سال از ناسا خداحافظی می‌کند.

نادری در متن خداحافظی خود خطاب به همکارانش نوشته است: «۳۶ سال قبل، زمانی که به "ناسا" پیوستم فکر می‌کردم تا وقتی شور و شوقم نسبت به کار باقی است، در اینجا می‌مانم و روزی که احساس کنم این اشتیاق در حال کم‌رنگ شدن است، آن را ترک خواهم کرد. حالا بعد از ۳۶ سال، نه تنها آن روز نیامده که هر آن‌چه باعث عشقم به کار و این مکان بوده، بیشتر هم شده است. با این وجود فکر می‌کنم اکنون زمان درستی برای این است که مشعل را به فرد دیگری بدهم.»

وی با اشاره به دوره‌ طولانی فعالیتش در بخش‌های مختلف آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا، خاطرنشان کرده که در این مدت چیزهای زیادی یاد گرفته است.

او در عین حال تاکید کرده که ۳۶ سال گذشته برایش مانند یک "چشم بر هم زدن" سپری شده است.

دکتر فیروز نادری که به عنوان یکی از مدیران ارشد سازمان فضایی ناسا، نقشی کلیدی در تعیین راهبردها و نظارت بر کل طرح‌ها و ماموریت‌های یکی از مهمترین مراکز فضایی این سازمان بر عهده داشته در سال 1325 در شیراز متولد شده و تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را در شیراز و تهران گذرانده است.

وی در سال 1964 به آمریکا رفته و تحصیلات کارشناسی خود را در دانشگاه ایالتی آیوا و کارشناسی ارشد و دکتری مهندسی الکترونیک را در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی پشت سرگذاشته است.

دکتر نادری، پس از پایان تحصیل به کشور بازگشت و مدتی در مرکز «سنجش از دور ایران» فعالیت کرد.

وی از حدود 36 سال پیش همکاری خود را با ناسا آغاز کرد و در این مدت مشاغل فنی و مدیریتی متعددی را در زمینه ماهواره‌های مخابراتی متحرک، رادارهای سنجش از دور، رصدخانه‌های تحقیقاتی اختر فیزیک و اکتشاف مریخ و سایر اجرام منظومه شمسی برعهده داشت.

دکتر نادری، فروردین ماه 1379 در شرایطی که چندین ماموریت متوالی ناسا در پرتاب فضاپیما به سوی مریخ با شکست مواجه شده بود، به مدیریت برنامه‌های اکتشافات مریخ منصوب شد و توانست طی حدود چهار سال، سه ماموریت مهم از جمله پرتاب دو کاوشگر مریخ‌نورد «روح» و «فرصت» را با موفقیت اجرا کند.

به گزارش ایسنا، این دانشمند ایرانی در پی این موفقیت درخشان در اسفند ماه 1383 به سمت معاون و مدیر ارشد برنامه‌ریزی مرکزJPL(آزمایشگاه پیشرانش جت) - از مهمترین مراکز فضایی ناسا - منصوب شده و در سمت جدید به عنوان مسئول طراحی برنامه‌ها و راهبردهای مرکز، تجاربش در ماموریت‌های مریخ را در مطالعه سایر بخش‌های جهان از زمین تا کهکشان‌های دور به کار بست.

وی همچنین مسئولیت طراحی چشم‌انداز راهبردی پنج تا 20 سالهJPLرا برعهده داشته است.

دکتر نادری طی نزدیک به چهار دهه همکاری مستمر با ناسا به دلیل عملکرد درخشان علمی و مدیریتی به دریافت عالی‌ترین نشان علمی این سازمان (the Distinguished Service Medal) و نشان‌های متعدد دیگر از جمله نشان فن‌آوری فضاییHall of Fame، جایزهAviation Week 2004Aerospace، نشان افتخار جزیره الیس (Ellis Island) سال 2005 - به دلیل همکاری‌های گسترده علمی که به غنی‌تر شدن فهم جامعه منجر شده - و همچنین جایزه ویلیام راندولف لولاک دوم انجمن فضانوردی آمریکا نایل شده است.

منبع: ایسنا

موقعیت سیاره های منظومه شمسی در اسفند 94

عطارد(تیر)، در صورت فلکی جدی قرار دارد ولی به علت نزدیک بودن به خورشید قابل رویت نمی باشد.

زهره(ناهید)، این سیاره نیز در صورت فلکی جدی قرار دارد و چند دقیقه قبل از طلوع خورشید قابل رویت است.

مریخ(بهرام)، در صورت فلکی میزان واقع شده و از نیمه شب تا طلوع خورشید قابل رویت است.

مشتری(برجیس)، بین صورت فلکی اسد و سنبله قرار گرفته و از اوایل شب تا طلوع خورشید قابل رویت می باشد.

زحل(کیوان)، بین صورت فلکی عوا و عقرب واقع شده و از نیمه شب تا طلوع قابل رصد می باشد.

رویدادهای نجومی اسفند 94

در اسفند ماه شاهد سه مقارنه خواهیم بود که پایه ثابت همه آن ها ماه است:

1. مقارنه ماه و مشتری         04/12/94
2. مقارنه ماه و مریخ             11/12/94
3. مقارنه ماه و ناهید             17/12/94

همچنین ماه بدر 03/12/94 و ماه نو را در 20/12/94 خواهیم داشت.

نظرات و پیشنهادات خود را با من در میان بگذارید

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید